Technika zadawania pytań

• zawężanie zakresu pytań (rozpoczynamy od pytań ogólnych i stopniowo

przechodzimy do coraz bardziej szczegółowych; stosować gdy chcemy odkryć

charakterystyczne i spontaniczne postawy badanego; w miarę uszczegóławiania

pytań badanemu coraz trudniej jest fałszować odpowiedzi)

• progresja (rozpocząć od pytań luźno zw. z faktami, których chcemy się dowiedzieć i

stopniowo przechodzić do pytań właściwych; od mniej do bardziej intymnych pytań

przechodzimy; ułatwia zadanie pytań, które wyrażone wprost byłyby zbyt

bezceremonialne)

• pytania „uwikłane" (zamaskowanie pytań diagnostycznych; ważne pytanie ukryte w

serii „niewinnych")

• pytania naprowadzające (jeśli zakładamy, że pytanie wprost może zasugerować

właściwą odpowiedź; formułujemy pytanie w przeciwnym kierunku i stwierdzamy, czy

badany mu zaprzeczy; np. zamiast zapytać, czy pije pytamy, ile może wypić, żeby się

nie upić; stosować ostrożnie)

• pytania odroczone (kiedy wypowiedź pacjenta nasuwa klinicyście pewne pytanie, ale

nie zadaje go od razu tylko po pewnym czasie; pozwala zmniejszyć tendencyjność

odpowiedzi badanego, ukrywa zainteresowanie klinicysty danym problemem, w

innym kontekście pytanie może być mniej „groźne" dla badanego)

• pytania projekcyjne (uzyskanie materiału o postawach i ocenach badanego na swój

własny temat; najprościej robić to prosząc go o opisanie innych ludzi; np. co pan ceni

sobie w przyjaciołach?; analizujemy odpowiedź badanego np. pod kątem na jakie

potrzeby osobiste pacjenta wskazuje dokonany przez niego wybór. Levinson wykminił

8 takich pytań wskazujących na ideologię autorytarną, niektóre z nich można

zastosować bardziej ogólnie, np. co napełnia cię wstrętem? przed czym chciałbyś

najbardziej uchronić swoje dziecko?)