Reformacja I kontrreformacja w Polsce
Hasła reformacyjne Lutra przedostały się do Polski w pierwszych latach po jego wystąpieniu. Szerzyły się one najpierw wśród mieszczan i uczonych, później wśród szlachty. Ruch reformacyjny rozszerzał się początkowo potajemnie, gdyż król Zygmunt Stary nie był mu przychylny. Za namową duchowieństwa wydał przeciwko szerzeniu się dążeń reformacyjnych kilka edyktów, zakazując przede wszystkim wprowadzania w granice polski książek Lutra i ich czytania. Edykty nie były przestrzegane i nie weszły praktycznie w życie. Myśli reformacyjne szerzyły się więc nadal, a głównymi ich głosicielami byli studenci, którzy odbywali studia na uniwersytetach zagranicznych. Dzięki temu za panowania Zygmunta Starego Reformacja zapuściła w Polsce korzenie. Powody szerzenia się Reformacji w Polsce były rozliczne. Katolicki Kościół cechował tu podobny upadek, jak w innych krajach Europy, życie duchowieństwa pozostawiało wiele do życzenia, ale szlachta żywiła do duchowieństwa niechęć z innych powodów. Patrzyła niechętnym okiem na to, iż duchowieństwo nie tylko posiadało szereg przywilejów, lecz dążyło do zdobycia nowych i do narzucenia swej władzy szlachcie. Duchowieństwo posiadało w Polsce ogromne tereny ziemskie, pobierało dziesięcinę i opłaty za posługi religijne, a nie chciało płacić podatków, zrzucając cały ciężar utrzymywania państwa na barki szlachty i mieszczaństwa. W Reformacji widziała szlachta broń do walki z roszczeniami duchowieństwa i do wyzwolenia się spod jego władzy. Tym przede wszystkim należy sobie tłumaczyć szybki wzrost Reformacji w Polsce, jaki obserwować można w drugiej połowie XVI wieku. Większości szlachty chodziło nie tyle o czysto religijne sprawy, ile o rozgrywkę z duchowieństwem, o prawa i przywileje. Jednak to okazało się zgubne dla przyszłości ruchu reformacyjnego. Z chwilą śmierci Zygmunta Starego Reformacja wybucha z potężną siłą. Nowo wybrany król, Zygmunt August , nie zajął wobec niej wrogiego stanowiska, lecz raczej życzliwe, a co najmniej nie wyraźne i chwiejne. W pewnych okresach nawet jej sprzyjał. Dlatego za jego rządów Reformacja robi szybkie postępy i ogarnia cały kraj. Przyznają się do niej coraz szersze zastępy szlachty i mieszczaństwa, sprzyjają jej możne rody magnatów i książąt, a nawet przyłącza się do niej pewna część duchowieństwa. Magnaci powołują na swoje dwory ewangelickich księży, zakładają w swoich majątkach zbory, mieszczaństwo i szlachta domagają się ewangelickich nabożeństw. Buduje się kościoły i zakłada się ewangelickie szkoły, o sprawie Reformacji obradują siejmy w obecności króla, pojawia się mnóstwo książek propagujących zasady Reformacji, budzi się potężny ruch umysłowy, sprawa Kościoła jest na ustach wszystkich. Duchowieństwo katolickie, zaskoczone tym rozmachem ruchu reformacyjnego nie umie i nie może mu się przeciwstawić i patrzy z lękiem jak maleją jego wpływy. Jest to okres rozkwitu Reformacji w Polsce.
(…)
… się zamieszanie i bezprawie. Wobec tych jawnych nadużyć i łamania praw poszczególni królowie zajmowali różne stanowisko. Stefan Batory wystąpił zdecydowanie przeciw rozruchom. Sprzyjał im natomiast jego następca, wychowanek jezuitów król Zygmunt III Waza, za którego rządów zaczął się też powolny upadek oświaty i całego państwa. Król Władysław IV starał się być dla ewangelików sprawiedliwy…
… przebudzenie. Zakon jezuitów został w 1773 roku rozwiązany, a Polska pomyślała o reformie stosunków w państwie. Ta reforma została ujęta w Konstytucji 3 Maja 1791 roku. Zapewniła ona na nowo obywatelom wolność religijną. Niestety, nie weszła w życie, gdyż w połowie XVIII wieku przyszło przebudzenie. Zakon jezuitów został w 1773 roku rozwiązany, a Polska pomyślała o reformie stosunków w państwie. Ta reforma…
… się i szerzyła. Rozwój widać było we wszystkich dziedzinach życia. Ojcem piśmiennictwa jest ewangelik Mikołaj Rej z Nagłowic, którego wielką zasługą pozostanie, iż świadomie zaczął pisać w języku narodowym i nauczył Polaków nie wstydzić się własnego języka. Ewangelicy postarali się też o Pismo Święte w języku polskim. Nowy Testament w języku polskim wydał w roku 1551 Jan Seklucjan. Nakładem Mikołaja Radziwiłła…
… tymczasem był zjednoczony i chociaż w pewnym okresie stanowił mniejszość, to jednak w stosunku do poszczególnych wyznań ewangelickich był zawsze silniejszym przeciwnikiem. Obóz ten w obliczu niebezpieczeństwa zdołał zresztą skupić swoje siły i przeszedł do przeciwnatarcia. Ogromną rolę w walce z Reformacją w Polsce odegrali jezuici, którzy zadali jej w następnych latach najdotkliwsze ciosy…
…. Po śmierci Zygmunta Augusta trzeba było wybrać nowego króla. Przed elekcją szlachta zjechała się na sejm do Warszawy i tu zawarła tzw. konfederację warszawską w 1573 roku. Konfederacja miała zapewnić ewangelikom trzech głównych wyznań wolność religijną i miała ich zabezpieczyć przed prześladowaniami za wiarę. Uchwały konfederacji warszawskiej miały być przekładane królom do zaprzysiężenia. Pierwszy król…
… stosunki religijne i wyznaniowe w Polsce. Król jednak był niezdecydowany i soboru nie zwoływał. Wysłano za to do papieża delegację domagającą się zezwolenia na odprawianie mszy po polsku, Komunii pod dwiema postaciami i zniesienia celibatu. Jednak papież nie zgodził się na to i odprawił delegację z niczym. Reformacja w Polsce nie była ruchem jednolitym. Najpierw szerzył się luteranizm, następnie kalwinizm…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)