SŁOWNICZEK JESIENNY
Święta listopadowe Dziady - obrzęd zaduszny ku czci przodków odprawiany do XIX wieku we wschodnich rejonach Polski, polegał m.in. na przygotowaniu uczty obrzędowej dla przywołanych duchów, otwieraniu drzwi domostw, tj. ugaszczaniu dusz w noc poprzedzającą Dzień Zaduszny.
dziad kościelny - pobożny pielgrzym żyjący z ofiar wręczanych w zamian za modlitwę.
wypominki - nabożeństwo za dusze zmarłych, podczas którego wywołuje się ich imiona i nazwiska.
gąska świętomarcińska - 1. potrawa z gęsi spożywana podczas uczt świętomarcińskich 11 listopada, w dniu św. Marcina z Tours, patrona m.in. koni i bydła, strażnika zimowych zapasów; 2. tradycja uczty świętomarcińskiej.
rogale świętomarcińskie - rogale z makiem, wypiekane w Wielkopolsce 11 listopada.
krwawy miesiąc, miesiąc ofiar - listopad, prawdopodobnie w związku z pierwotnymi praktykami rytualnej rzezi zwierząt.
marcinka - gałązka brzozowa lub świerkowa, którą uderzano lekko bydło schodzące ostatni raz przed zimą z pastwiska.
katarzynki - chłopięcy wieczór wróżb w wigilię św. Katarzyny (24 listopada).
ognie św. Andrzeja - ogniska w obejściach palące się w nocy poprzedzającej dzień św. Andrzeja (29 listopada), strzegły domów przed duchami i demonami. Tradycja znana głównie w Polsce południowo-wschodniej.
poletka, ogrody św. Andrzeja - nocne zasiewy (lnu, konopi, ziaren zbóż) panien, którym towarzyszyło wypowiadanie zaklęć.
Adwent (łac. adventus - przyjście) - czterdziestnica, przedgody
otrąbianie - trąbienie na adwent, ogłaszanie adwentu na Podlasiu.
ligawy - długie drewniane trąby, na których grano, by obwieścić adwent.
roraty - adwentowe nabożeństwo ku czci Najświętszej Marii Panny o wschodzie słońca. (jutrznia - msza święta odprawiana przed świtem)
roratka - świece woskowe zapalane przez wiernych podczas rorat.
roratnica - wielka świeca na ołtarzu w czasie adwentu; symbolizuje Matkę Boską.
piórka, szkubaczki, podskubki - wspólne wieczorne darcie pierza gospodyń z dorastającymi córkami.
prządki - przędzenie nici z lnu i wełny na wrzecionach lub kołowrotkach.
utopiec - topielec
czas swadziebny - adwent był czasem swatania par.
Gwiôzda - przewodzący świątecznym przebierańcom (Gwiôzdki: Gwiżdż, Żandarm-Szinder, kominiarz, baba, dziad - strech, Żyd, Cygan, diabeł - Purtk, Śmierć, konik, bocian, niedźwiedź)
(…)
…, aniołowie, doktor, państwo młodzi i ich drużyny) i Czarni (złe: czarne charaktery - diabły z Lucyferem na czele, Cygan, Cyganka, niedźwiedź i inni), przebierańcy chodzący po wsi w dniu odpustu w Łące
Dzień św. Łucji (13 grudnia)
odmieniec - złośliwe, brzydkie i krzyczące po nocach dziecko. Kobiety bały się, że po zmroku podrzucić je mogą czarownice.
szeptuchy - zaklęcia wypowiadane nad głowami krów.
…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)