Zygmunt Krasiński Irydion Wstęp Wacław Kubacki
Irydion ukazał się po upadku powstania listopadowego, obok Kordiana Słowackiego i III cz Dziadów Mickiewicza . Wszystkie trzy dzieła dotykały spraw przyczyn klęski, położenia ujarzmionego narodu, niepokojącej przyszłości Polski.
Dziady nazywamy umownie romantycznym dramatem metafizycznym czyli misteryjno - symbolicznym, Kordiana współczesnym dramatem psychologiczno-politycznym, a Irydiona - romantycznym dramatem historycznym,. Wg autora wstępu romantyczny histo ryzm jest kluczem do właściwego rozumienia Irydiona . Historyzm - jako postawa ideowa i jako narzędzie artystyczne, jako literacka technika, przy pomocy której romantycy wypowiadali religijne, społeczne i polityczne problemy swych czasów. Główne bodźce do napisania dramatu: medytacja historyczna nad upadkiem Rzymu, chrześcijaństwem i barbarzyństwem, współczesne paralele, wątek psychologiczno - miłosny (związek z Joanną Bobrową), związek tematu politycznego z motywem martyrologicznym, metafizyczna nadbudowa oraz zarys formalnej struktury dzieła..
DRAMAT HISTORYCZNY
Temat dzieła Irydion jak każde dzieło romantycznego historyzmu ma dwa plany, plan realny ( temat historyczny) i plan symboliczny (sfera współczesnych analogii). Tematem Irydiona jest zarysowujący się upadek Rzymu w dobie cezariańskiej potęgi , bogactwa, blasku i zbytku.. na tle przemian w ustroju państwa i obyczajach gdy republika podbiła świat umieścił poeta spisek powiernika Heliogabala , Greka Irydiona . Bohater zamierza wykorzystać nowy układ sił społecznych i politycznych do zniszczenia Rzymu , pragnąc w ten sposób pomścić hańbe ojczyzny i krzywdy wszystkich uciemiężonych ludów. Rewolucyjny zamysł Irydiona chybił w wyrachowanym przez człowieka czasie. Wykonali go upatrzeni przez mściciela sprzymierzeńcy (chrześcijaństwo i barbarzyńcy północy) w dobie, gdy dojrzały do tego warunki. W symbolicznej sferze dzieła mogą liczyć na oddźwięk wątki: despotyzm i dekadentyzm cezarów, niezadowolenie, sprzysiężenia u bunty ujarzmionych i wyzyskiwanych ludów, zapowiedź upadku starego świata, zwyrodnienie chrześcijaństwa, sojusz papiestwa z feudalnymi panami Europy. , myśl o religijno - społecznej reformie ludzkości i nadzieja na odrodzenie świata . Wielka paralela współczesna w Irydionie to rewolucyjne ruchy i powstania narodowe w czasach Świętego Przymierza . Powstanie listopadowe było bolesnym przeżyciem dla Krasińskiego, jednak znał on dobrze stosunki europejskie - dlatego paralela ta wykracza poza realia państwa polskiego, dotyczy całej Europy. Świat katakumb w Irydionie stanowi nie tylko moralny i kulturalny kontrast pogańskiego Rzymu, ale także kontrast społeczny, ujęty w duchu romantycznego katolicyzmu. W Chórze
(…)
… tylko Scypio).
Przybywa Irydion. Każe Scypionowi iść objąć dowództwo nad centurią, którą Irydion wziął pod władzę w ogrodach pałacowych. Daje mu miecz Eutychiana jako znak i gladiatorów Elsinoi. Scypio ma trzymać pretorianów w pogotowiu, jakoby miały nadchodzić wojska Sewera. Gdy nadejdzie Aleksander, ma go Scypio ludzić, zwodzić, a potem z nim walczyć aż do przybycia Irydiona.
Irydion każe dowódcom ucztować…
… - miłosny i metafizyczny
Część trzecia to górujący moment w dramacie politycznym i psychologicznym. Bunt w obozie pretorianów, Irydion namiestnikiem cesarskim, wybuch powstania i pierwsi gońcy z pola klęski (Aleksander panem pałacu cesarskiego, śmierć Heliogabala i samobójstwo Elsinoi). Najdotkliwszy cios spotyka bohatera w scenie katakumbowej: zawód ze strony chrześcijan, utrata Kornelii, wyklęcie…
… posłańców cesarza. Irydion prosi, by Masynissa natchnął go siłą. Masynissa zrzuca wieniec cyprysowy z głowy Elsinoi. Irydion daj wskazówki siostrze - choć odda cialo synowi sprośności, ma zachować czystą duszę. Elsione ma otoczyć cesarza szałem, sprawic, by słyszał krzyki pretorianów, patrycjuszów knujących spiski, nigdy nie pozwolić, by zasnął spokojnie. Irydion poświęca siostrę duchom zmarłych przodków…
… wyniszczyć Neron. Gladiator wychodzi. Irydion cieszy się, że jego plan układa się pomyślnie, doczekał się upadku dumnych, syn konsula przyszedł błagać go o przyjęcie na służbę. Masynissa twierdzi, że dopóki Nazaret nie jest nawrócony na ich wiarę, nie wygrają. Irydion chce skłócić chrześcijan - w młodych chrześcijanach chce wyzyskać pragnienie życia. Za radami Masynissy chce, by dokonała tego kobieta…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)