Prawa człowieka w UE

1.Wiodące znaczenie wśród traktatów, do których odwołuje się ETS ma EKPC.

ETS często też odwołuje się do orzecznictwa ETPC.

- odwołania te nie mają charakteru prawnie wiążącego (tylko „źródło inspiracji normotwórczej")

1. Europejskie prawo wspólnotowe w sposób specyficzny odniosło się do problematyki ochrony praw jdnostki.

- początkowo przyjęto czysto ekonomiczną koncepcję integracji europejskiej

- dlatego w traktatach założycielskich Wspólnot Europejskich widać wyraźną lukę dot. regulacji praw i wolności

człowieka

- stało się to przyczyną wypracowania w tym systemie oryginalnego sposobu ochrony praw i interesów

podmiotów indywidualnych

3. Prawdziwa historia ochrony praw człowieka w europejskim prawie wspólnotowym rozpoczęła się dzięki działalności

orzeczniczej Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (ETS), a konkretnie w drodze formułowania przez ten

organ tzw. ZASAD OGÓLNYCH PRAWA WSPÓLNOTOWEGO.

są one nazywane „niepisanym prawem pierwotnym"

- mają nadrzędną pozycję wobec prawa tworzonego przez instytucje Wspólnot

- mocna w sensie formalnym pozycja podstawy prawnej ochrony praw jednostki – ale

“wybiórczość" tych zasad bo formułowane są w trybie orzekania ad casum

- w tym sensie zbiór zasad ogólnych pr. wspólnotowego nie tworzy w pełni spójnego systemu

ochrony

4. pierwsza sprawa w ETS z zakresu ochrony zasadniczych praw jednostki – 1969 r., zapytanie wstępne skierowane

przez sąd niemiecki

sprawa Stauder p. Miastu Ulm

- jednostka nie uzyskała pozytywnej dla siebie opinii ETS

- ale w uzasadnieniu wyroku pojawił się znamienny passus : “podstawowe prawa człowieka zawarte są w

zasadach ogólnych prawa wspólnotowego, a ETS stoi na straży ich przestrzegania"

5.kolejne wyroki:

a) sprawa Internationale Handelsgesellschaft z 1970 r.

- ETS stwierdził, że “w rekonstrukcji praw podstawowych jednostki w ramach zasad ogólnych prawa

wspólnotowego ETS będzie kierował się także wspólnymi tradycjami konstytucyjnymi państw

członkowskich"

b) sprawa Nold i inni p. Komisji z 1974 r.

- dodatkowe odesłania (jako do źródła inspiracji prawotwórczej) do dokumentów międzynarodowych

(traktatów) dotyczących praw człowieka, do których przystąpiły wszystkie państwa członkowskie WE

6. Pełna formuła wypracowana sukcesywnie przez ETS w odniesieniu do ochrony praw człowieka:

Prawa podstawowe człowieka stanowią integralną część zasad ogólnych prawa Wspólnoty, na straży

przestrzegania których stoi ETS. W tym celu, za źródło zasad ogólnych w sferze praw człowieka ETS uznaje:

- tradycję konstytucyjną powszechnie występującą w państwach członkowskich

- międzynarodowe traktaty dot. ochrony praw człowieka, przy których państwa te współpracowały lub są ich

stronami

Te traktaty to w szczególności: EKPC, EKS, MPPC z 1966 r.

7. W miarę upływu czasu zbiór zasad ogólnych pr. wspólnotowego w sferze ochrony pr zasadniczych ulegał

systematycznemu poszerzaniu. Są to:

a) zakaz dyskryminacji ze względu na płeć w zakresie warunków pracy i warunków zatrudnienia – zasada

równego traktowania

Sabbatini p. Parlamentowi 1972

Bauduin p. Komisji 1972

Defrenne 1978

b) wolność działania związków zawodowych

Union Syndicale p. Radzie 1974

Syndicat General du Personel p. Komisji 1974

c) prawo własności i wolność wyboru i wykonywania rzemiosła lub zawodu

Nold p. Komisji 1974

Valsabbia p. Komisji 1980

Komisja p. Niemcom 1986

d) zasada prawa państwa członkowskiego do nakładania na cudzoziemców w celu ochrony interesu

bezpieczeństwa narodowego lub bezpieczeństwa publicznego tylko takich ograniczeń, które są konieczne dla ochrony tych interesów w społeczeństwie demokratycznym

Rutili 1975

8. Ale czasem ETS formułuje własne stanowisko, nie zawsze w pełni kompatybilne z linią orzeczniczą ETPC np. problem zakresu prawa do poszanowania miru domowego w kontekście działalności zawodowej Hoechst 1989 kwestia prawa do milczenia oskarżonego w procesie karnym Orkem 1989 ponieważ pojawiają się czasem sytuacje konfliktu orzecznictwa europejskiego należy dążyć do możliwie największej konsolidacji i unifikacji systemu europejskiego, np. przez przystąpienie WE do EKPC

9. Chociaż konflikty są coraz rzadsze, bo np.:

a) w preambule i w art. 52 Karty Praw Podstawowych UE z 2000 r. zastrzeżono potwierdzenie praw wynikających

z systemu RE i to, że w przypadku tych praw z Karty, które odpowiadają prawom zawartym w EKPC, ich

znaczenie i zakres będą zgodne z nadanymi im przez EKPC

b) najnowsze orzeczenia ETS:

- zmierzają w stronę większej przychylności dla praw indywidualnych

- formuła in dubio pro integrationem osłabiana jest przez rownoważenie interesów wspólnotowego i

indywidualnego

- trend in dubio pro homine – w pewnych sytuacjach przeważyć może interes indywidualny

np. sprawa Schmidberger 2003: kolizja swobodnego przepływu towarów i wolności ekspresji

jednostki.