Historia myśli ekonomicznej

Historyzm rozwinął się w XIX wieku – ekonomiści tego kierunku inaczej patrzyli na

kwestie gospodarcze, zupełnie inaczej postrzegali je niż ekonomiści klasyczni (co wynikało

z odmiennej sytuacji gospodarczej, politycznej i społecznej w jakiej znajdowała się Anglia i

w jakiej znajdowały się państwa niemieckie). Myśliciele niemieccy w przeciwieństwie do

dominującej w Anglii doktryny liberalnej zwracali większe uwagę na kwestie

ogólnospołeczne, narodowe. Takie podejście sprzyjało propagowaniu kultu organizacji

państwa. Na gruncie gospodarczym, ekonomicznym spojrzenie na kwestie relacji między

narodem a jednostką, doprowadziło do stanowiska że to państwo ma niejako prymat, jest

tworem nadrzędnym wobec jednostek które tworzą społeczeństwo. Kryło się za tym

uznanie dla priorytetu państwa nad gospodarującą jednostką. W dalszej konsekwencji

doprowadziło to do przyjęcia zupełnie odmiennych założeń metodologicznych,

poznawczych które ukształtowały tą ekonomie historyczną zupełnie odmienną od ekonomi

klasycznej – angielskiej. Ludność niemiecka wychowana w duchu kultu narodu, prymatu

tego narodu nad jednostką uznawała niemal państwo, instytucje państwa za głównego

promotora ładu który kształtuje się w gospodarce, podczas gdy liberalna gospodarka

angielska wierzyła w porządek naturalny, harmonie działań jednostek gospodarujących. Historyzm niemiecki lub inaczej zwany ekonomia historyczna – jest to kierunek myśli

ekonomicznej, który składa się z całego szeregu różnych: szkół, nurtów i ujęć, natomiast

łączy je jedno: sprzeciw i krytyka wobec pewnych tez, założeń ekonomi klasycznej. Jak

wynika z samej nazwy tego kierunku ta ekonomia historyczna była skupiona na analizie

materiału historycznego, przy czym związki historyczne były wykorzystywane po to aby

uwypuklić pewną taką przedkapitalistyczną przeszłość danego systemu gospodarczego

(aby wyrazić w ten sposób nostalgię chęci przywrócenia przestarzałych form feudalnych,

wczesnych praktyk merkantylistycznych). Historyzm niemiecki powstał na bazie

kameralizmu – kierunek merkantylistyczny. Historyzmowi towarzyszy przymiotnik

niemiecki – kierunek ten rozwinął się przede wszystkim w państwach niemieckich. Protekcyjna polityka przemysłowa, handlowa przyniosła państwom niemieckim sukces,

jednocześnie zmieniła układ sił w Europie w XIX wieku. O ile na początku XIX wieku w

Europie gospodarczo dominowała Anglia, to koniec XIX wieku to już jest dominacja

gospodarcza w części także militarna Niemiec – Niemcy stały się potęgą gospodarczą

prześcignęły jak gdyby Anglię w rozwoju gospodarczym. W pierwszej połowie XIX wieku kraje niemieckie znajdowały się dopiero na początkowym etapie przejścia od feudalizmu do kapitalizmu. Dzięki odpowiedniej polityce Niemcom udało się „przeskoczyć" Anglię i znaleźć się w czołówce gospodarczej. Nie była to droga łatwa, wymagała sporo wyrzeczeń, na drodze Niemiec od kapitalizmu manufakturowego do kapitalizmu przemysłowego dużą barierę stanowiły stosunki feudalne, które panowały jeszcze w niektórych państwach niemieckich, rozbicie terytorialne, rozbicie polityczne. Co prawda w zach. rejonach te procesy postępowały szybciej, natomiast wsch. rejony np. w Prusach tam przez długi czas nic się nie zmieniał nadal panowała pańszczyzna itp. Uprzemysłowienie nie postępowało tak szybko,

wymagało wiele wyrzeczeń, wymagało koncentracji kapitału, koncentracji przemysłu,

występowały problemy ze znalezieniem wolnej siły roboczej, produkcja była rozproszona

po drobnych zakładach produkcyjnych – rzemieślniczych, manufakturowych. Ten ogromnie

rozproszony rynek niemiecki w żaden sposób nie mógł sam samoistnie przeciwstawić się

napływowi tańszych towarów brytyjskich.