Formuła wg Parry'ego- zespół słów łącznie z określonym wzorcem metrycznym dla wyrażania jakiejś idei. Formuła była ważna nie tylko dla odbiorców, ale przede wszystkim dla twórców- ułatwia komponowanie wypowiedzi. Na przykład poeta jugosłowiański niemal machinalnie mówi dziesięciozgłoskowcem, machinalnie stawia akcenty i tworzy linie melodyczną. Wzorce te odnosi do znanych sobie fraz. Im młodszy artysta to więcej formuł w jego- procesu twórczej reprodukcji uczy się przez słuchanie ale i przez własne doświadczenie.
Można mówić o gramatyce poezji- słowa pogrupowane są w określone systemy z których poszczególne elementy mogą być wymieniane na inne (np. w zdaniu zmienia się tylko orzeczenie), co nałożone jest na reguły gramatyki danego języka etnicznego. Uczenie się języka ustnej wypowiedzi artystycznej odbywa się tak jak uczenie się języka ojczystego- nie poprzez świadomą schematyzację reguł gramatycznych, ale przyswajanie sobie jego elementów w procesie komunikacji (w tym wypadku po przez słuchanie innych artystów). Systematyczność formuł pokazuje, że artysta nie musiał uczyć się wielu- opanował kilka i nauczył się modyfikować ich strukturę. Ta zdolność do „podmienia” poszczególnych elementów systemów świadczy o artystycznych umiejętności poety- nawet gdyby zapamiętał setki fraz innych artystów bez tego nie był prawdziwym poetom, gdyż na owych modyfikacjach bazuje proces twórczy.
Na początku młody poeta przyswaja sobie 1-3 schematów melodyki, który używa na przemian, a następnie modyfikuje samodzielnie. Pozwala to na przykład odpocząć jego głosowi lub zwiększyć dramatyczność przekazu. Umiejętność modyfikacji okazuje się również bardzo przydatna kiedy artysta nie może sobie przypomnieć znanych schematów. Zjawisko zapamiętywania pozwala zachować względną ciągłość tradycji epiki ustnej. Z czasem zapamiętane formuły i ich modyfikacje stają się częścią warsztatu danego poety, z którego czerpać będą kolejni artyści. Wtedy też artysta przestaje stopniowo zapożyczać frazy od innych i koncentruje się na tych, które samodzielnie stworzył. Stają się one kolejnymi formułami. Im bardziej powszechna idea tym bardziej schematyczna jest formula w jakiej jest przekazywana. Artysta bynajmniej nie dąży do oryginalności. Jego celem jest komunikacja i wyrażanie określonych idei.
Formuła jest sposobem ujmowania tematu w poezji- im wiecej artysta zna tematów tym większą ilością formuł się posługuje. Ilość formuł zależy również od uwarunkowań kulturowych, językowych, nierzadko jest zróżnicowana pod względem regionu.
Pierwotnie funkcją formuły były obrzedy magiczno-rytualne. Dopiero stosunkowo niedawno przeszła do literatury oralnej- pierwotnie artysta był „magiem”.
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)