Juliusz Słowacki. "Beniowski". Streszczenie i omówienie.
Beniowski. Poema - poemat dygresyjny Juliusza Słowackiego to jedno z najbardziej interesujących dokonań literackich polskiego romantyzmu oraz jedna z najdoskonalszych realizacji tego romantycznego gatunku (niektórzy znawcy twierdzą, że Słowacki w Beniowskim przewyższył samego Byrona). Właściwie można powiedzieć, że tradycja poematu dygresyjnego w literaturze polskiej kończy się i zaczyna na Beniowskim. Nie stworzono później równie oryginalnego poematu dygresyjnego, wszelkie realizacje tego gatunku miały charakter naśladowczo-epigoński. Ten nieukończony utwór posiada ciekawą historię wydawniczą. Składa się on z dziesięciu pieśni pisanych oktawą oraz licznych luźnych fragmentów. Powstawał w latach 1840-46, za życia Słowackiego tylko pierwsze pięć pieśni ujrzało światło dzienne (wydane w Lipsku w 1841), kolejne pieśni (6-10) oraz większość fragmentów była ogłaszana od roku 1852 w Pismach pośmiertnych poety. Całe dzieło w zrekonstruowanym przez Juliusza Kleinera (największy badacz i wydawca dzieł Słowackiego) układzie zostało wydane dopiero w roku 1921 (Kraków) w serii „Biblioteka Narodowa”. Ten obszerny utwór zwykło się dzieli na trzy części o odrębnych charakterach, scalonych jednak dzięki głównemu bohaterowi (Beniowski) oraz dominującej postaci narratora:
1) pierwsze pięć pieśni opublikowane przez autora - ta część przypomina „kapryśną epikę L. Ariosta” (swobodna zmiana tematów , stylów
oraz postaw narratora);
2) pieśń od szóstej do dziesiątej oraz fragmenty z lat 1841 i 1842 (tzw. red. B) mają charakter epiki przygodowo-rycerskiej, nawiązującej do stylu T. Tassa;
3) fragmenty z 1844 i 1846 są już (jak cała ówczesna twórczość Słowackiego) związane z genezyjską filozofią dziejów.
Najważniejsza część tekstu z punktu widzenia procesu historycznoliterackiego stanowi pierwsze pięć pieśni, przede wszystkim dlatego, że to one weszły w obieg czytelniczy i wyznaczyły model gatunkowy poematu dygresyjnego w literaturze polskiej: "Chodzi mi o to, aby język giętki/ Powiedział wszystko, co pomyśli głowa;/ A czasem był jak piorun jasny prędki,/ A czasem smutny jak pieśń stepowa,/ A czasem jako skarga Nimfy miętki,/ A czasem piękny jak Aniołów mowa.../ Aby przeleciał wszytko ducha skrzydłem./ Strofa być winna taktem, nie wędzidłem."
Beniowski okazał się dla Słowackiego bardzo ważnym dziełem: nie tylko ukazał w nim swoje literackie mistrzostwo oraz przedstawił najpełniej swoje credo ideowe i poetyckie, ale ponadto zdobył uznanie wśród współczesnych mu czytelników i krytyków, którzy dotąd zdawali się być oporni na urok jego twórczości. Dzieło to przede wszystkim wcielenie w życie idei nowatorstwa i nieprzeciętności, która znalazła swoją realizacje na wielu poziomach utworu:
(…)
… historyczną (Maurycego Beniowskiego, szlachcica węgierskiego, uczestnika konfederacji barskiej), którą poddał literackiemu przetworzeniu. Maurycy Beniowski był znany współczesnym z jego mocno podkolorowanych pamiętników (1791) pisanych w języku francuskim. Słowacki spolonizował Beniowskiego, czyniąc z niego typowego szlachcica, przemieniającego się pod wpływem udziału w konfederacji barskiej…
… - Ukrainy ogarniętej krwawymi walkami konfederacji barskiej i koliszczyzny. Konfederacja została zawiązana w Barze na Podolu wiosną 1768 r. przez patriotyczny odłam szlachty przeciw carycy Katarzynie II i jej ingerencji w wew. sprawy Polski rządzonej przez Stanisława Augusta Poniatowskiego. Jednocześnie z walkami konfederackimi na Ukrainie wybuchło powstanie kozacko-ludowe skierowana przeciw polskiej…
… się do wojny z hajdamakami. Duch Ukrainy, rycerz ena białym koniu, rzecznik pokoju, zaniechania przelewu krwi, stoi po stronie Polaków. W Śnie srebrnym Salomei spełnia rolę proroka wśród krwawej rzezi przepowiadającego zagubę i wskrzeszenie ojczyzny. - ukazanie konfederacji barskiej - brak motywu religijnego, nawet Ks. Marek walczy w obronie OJCZYZNY. Barscy konfederaci są dalecy od świętości. Ironia…
…, każe to pisać Anieli krwią Dzieduszyckiego za atrament. W tym czasie Ks. Marek karze zdrajcę. Krzyczy na starostę i córkę że chcą coś pisać krwią. Nagle wpada Sawa i … koniec pieśni.
Pieśń Trzecia
Jest tu opisany szturm i zdobycie Baru przez Rosjan 30.VI.1768 r. - Pan Kazimierz jest samotny. Refleksja - „Dopóki serce wre miłośnie/ nie żyjesz na tym świecie, ale drzymiesz/ Gdy zgaśnie, wtenczas…
…, antyestetyzm obrazoburczo stopiony z rzewną nutą patriotyczna; W Balladynie - szyderczy epilog; do tomu z Lilią Wenedą dodał najostrzejszą inwektywę przeciw rodakom - Grób Agamemnona.
- ja-poeta w Beniowskim to osobowość pełna kontrastów, kalejdoskopowo zmienna, natchniony marzyciel, arcysztukmistrz, świetny szyderca, indywidualność ogromna. II Poetyka dygresyjnego poematu - wybór poematu dygresyjnego, oktawy…
… Beniowskiego były przesadzone, Sł. lekko je potraktował. M. Beniowski, ur. się prawdopodobnie w 1746 r (dodał se kilka lat by uprawdopodobnić udział w wojnie siedmioletniej). W 67 przybył do Polski, w 68 pojawił się w skonfederowanym Krakowie, ale nie odegrał żadnej roli, następnie został zesłany do Kazania, uciekł, został pojmany w Petersburgu, zesłany na Kamczatkę, uciekł, miał przygody w Europie, Ameryce…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)