To tylko jedna z 4 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Filozofia nauk biologicznych w ujęciu Ernsta Mayra
Współczesna filozofia nauki jest zdominowana przez filozofię fizyki. Zgodnie z poglądami wielu filozofów fizyki, prawa naukowe powinny być bezwyjątkowe i uniwersalne (bez ograniczeń przestrzennych i czasowych). Zdaniem Mayra, taki model nie pasuje do nauk biologicznych.
1) Jeśli mówimy, że miedź przewodzi prąd to mamy na myśli to, że każdy kawałek miedzi (bezwyjątkowo) przewodzi prąd. Dzieje się tak, ponieważ każdy kawałek miedzi jest identyczny. Każdy osobnik tego samego gatunku biologicznego jest natomiast inny, wyjątkowy i niepowtarzalny. Zróżnicowanie to jest efektem zróżnicowania puli genetycznej a także innych czynników, w szczególności - uczenia się. Zróżnicowanie populacji jest nieodłączną cechą organizmów żywych i jest podstawą ewolucji gatunków (doboru naturalnego i doboru płciowego). Jeśli jakiś czynnik oddziałuje na zróżnicowaną populację osobników, to efekty takiego oddziaływania są zazwyczaj również zróżnicowane. Efekty te dadzą się opisać tylko za pomocą praw statystycznych (probabilistycznych).
2) Uważa się że prawa fizyki są niezmienne w czasie: prawidłowości które zachodzą dziś, zachodziły też w przeszłości i będą zachodziły w przyszłości. Gatunki biologiczne są natomiast efektem ewolucji, która jest procesem historycznych, mającym przebieg unikatowy i nieprzewidywalny. Zjawisk wyjątkowych i niepowtarzalnych nie da się wydedukować z praw przyrody. Aby je wyjaśnić należy przedstawić ich genezę (wyjaśnianie genetyczne), tj. zrekonstruować scenariusz zdarzeń które doprowadziły do ich zaistnienia (narracja historyczna).
3) Uważa się, że prawa fizyki są niezmienne w przestrzeni. Jeśli odkryjemy na jakiejś odległej planecie węgiel to będzie to taki sam węgiel jaki istnieje na ziemi. Nie ma jednak podstaw aby sądzić, że jeśli odkryjemy na innej planecie żywe organizmy (jeśli w ogóle je odkryjemy) to będą one takie same jak na ziemi, tzn. będą miały taki sam kod genetyczny, taki sam metabolizm, takie same mechanizmy reprodukcji, itp.
4) W złożonych systemach biologicznych na wyższych poziomach organizacji pojawiają się nowe właściwości, nie dające się przewidzieć na podstawie wiedzy o ich elementach na niższym poziomie organizacji. Określa się to mianem „emergencji”. Istnienie zjawiska emergencji ogranicza stosowanie wyjaśniania redukcjonistycznego (przynajmniej w biologii). „Całość jest czymś więcej niż sumą części”.
5) Przez prawo deterministyczne rozumie się prawo ustalające jednoznaczny związek między zjawiskami (np. między wcześniejszym i późniejszym stanem jakiegoś układu). Laplace twierdził np. że gdyby jakaś potężna inteligencja znała wszystkie prawa przyrody i aktualny stan świata, to mogłaby przewidzieć bezbłędnie jego stan przyszły. Zjawiska biologiczne nie są deterministyczne: te same przyczyny mogą wywoływać różne skutki a podobne skutki mogą mieć różne przyczyny. Zjawisk takich nie da się wyjaśnić poprzez wydedukowanie ich z ogólnych praw przyrody (praw uniwersalnych). Konieczne jest odwołanie się do wyjaśnień genetycznych (narracji historycznych). Teoria ewolucji wyjaśnia mechanizm ewolucji życia biologicznego (generowanie różnorodności, dziedziczenie i selekcja przez środowisko) natomiast sam przebieg ewolucji (historia świata biologicznego) jest nieprzewidywalny
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)