Anarchizm (od stgr . ἀναρχία anarchia - "bez władcy") lub wolnościowy socjalizm - doktryna postulująca model społeczeństwa opartego na dobrowolnej współpracy , równości społecznej, solidarności międzyludzkiej i poszanowaniu wolności jednostki , odrzucająca potrzebę istnienia instytucji państwa , kapitalizmu oraz innych form władzy, wyzysku, przymusu i hierarchii , a także ruch społeczny dążący do realizacji tych celów.
Anarchizm jest niejednorodną filozofią, składającą się z różnych nurtów i szkół myślenia. Powszechne są różnice w kwestiach ideologii, wartości i strategii. Znacząco różnią się idee dotyczące tego jak mogłoby funkcjonować anarchistyczne społeczeństwo, zwłaszcza w odniesieniu do ekonomii. Istnieją też nieporozumienia co do tego, jak takie społeczeństwo zapoczątkować. Jedni anarchiści popierają strategię niestosowania przemocy, a inni z kolei opowiadają się za walką zbrojną.
Jako doktryna anarchizm rozwinął się w XIX wieku w ramach socjalistycznego ruchu robotniczego, ale według niektórych anarchistyczne wątki można odnaleźć już w starożytnej myśli taoistów , cyników czy stoików [28] , a także średniowiecznych ruchach w rodzaju Braci i Sióstr Wolnego Ducha czy później w radykalnym nurcie Braci Polskich .
Prekursorami anarchizmu byli diggerzy , radykalny ruch chłopski z rewolucji angielskiej , a także ruchy rewolucji francuskiej (W czasie rewolucji francuskiej określenie "anarchista" było używane przez jakobinów pod adresem ich radykalnych przeciwników politycznych, takich jak Wściekli ) i niektórzy socjaliści utopijni (zwłaszcza Fourier ), a także angielski myśliciel polityczny William Godwin .
Pierwszym, który sam nazwał się „anarchistą” był francuski myśliciel socjalistyczny Pierre Joseph Proudhon . Mniej więcej w tym samym czasie anarchistyczne poglądy zaczął głosić inny francuski socjalista, Joseph Déjacque , który dla ich opisania ukuł termin „wolnościowiec”; dlatego anarchizm bywa nazywany wolnościowym socjalizmem .
Anarchistów łączy z innymi nurtami socjalistycznymi chęć zniesienia kapitalizmu , a dzieli stosunek do państwa, które chcą zastąpić oddolnymi formami organizacji społeczeństwa, opartymi na dobrowolności.
Anarchizm nie jest jednorodną doktryną i można w nim wyróżnić wiele nurtów, z których podstawowe powstały jeszcze w XIX w., a inne w późniejszym czasie.
Anarchizm indywidualistyczny zapoczątkowany został przez Pierre'a Josepha Proudhona (choć niektórzy dopatrują się jego początków w myśli Maxa Stirnera oraz Josiaha Warrena ). System społeczny powinien opierać się wg Proudhona na wzajemnej pomocy sąsiedzkiej oraz wolnej wymianie dóbr. Myśliciel ten podał również w wątpliwość własność. Nie jest jednak on krytykiem
(…)
…-anarchistycznie zdefiniowany "kapitalizm", był często omawiany w zakresie lichwy:
"Istnieją trzy rodzaje lichwy, odsetek od kapitału, dzierżawa gruntów i domów, oraz zysk w zamian. Ktokolwiek otrzymuje któreś z nich jest lichwiarzem.
…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)