Władza ustawodawcza PARLAMENT -brak parlamentu uniemożliwia istnienie demokratycznego systemu polit
-powoływane do życia we wszystkich typach reżimów, większości krajów
-symbolizują idee ludowładztwa - przeciwieństwo absolutnej władzy jednostki lub partii -zamachy stanu oznaczają zawieszenie jego działalności
-rywalizacyjne wybory parlam, nadanie lub przywrócenie cech samodzielnego podmiotu polityki- przejaw wejścia na drogę demokracji; data wyborów jest cenzurą, która zapoczątkowuje nowy etap rozwoju politycznego
- XXIw- większość państw posiadała parlamenty pochodzące z autentycznych rywalizacyjnych wyborów i stanowiące miejsce podejmowania decyzji polit lub ich legitymizowania
- prawo uchwalania budżetu i podatków - jedyna instytucja (prócz systemu rządów zgromadzenia) dysponująca formalną, demokratyczną legitymacją do sprawowania władzy w imieniu narodu, a w prezydencjalizmie i semiprezydencjalizmie dzieli się z głową państwa (w dwupartyjnych-zasadnicze decyzje w rządzie, a parlament tylko dla ustalenia prawomocności; w prezydenckich-prawo do uchwalenia budżetu przez parlament ogranicza władzę wykonawcza
- ma władzę stanowienia ustaw i pochodzącą z rywalizacyjnych wyborów, kolegialną reprezentację interesów indywidualnych wyborców i elektoratu jako całości - instytucja najłatwiej dostępna partiom, dzięki czemu mogą wpływać na opinię publiczną; miejsce narodzin partii polit - Eur. Śr i Wsch.
- miejsce dyskusji o sprawach politycznych i faktyczny ośrodek decyzyjny - arena ujawniania się poglądów i interesów mniejszości i ocen krytycznych wobec rządu- szczególnie ważne jest to dla opozycji
- w historii były wyrazem szlacheckiego przeciwstawienia się absolutyzmowi albo symbolem uzyskania lub odzyskania państwowej suwerenności; albo USA- wyrażały i zabezpieczały wąską elitę polityczną aby w wyniku upowszechnienia prawa wyborczego i rozwoju partii stać się łatwo dostępna areną konfrontacji poglądów i idei
-w skonsolidowanych demokracjach SA miejscem publicznej debaty w celu podjęcia wiążących decyzji polit, o finansach
- miejsce konfrontacji partii (koalicji) rządzącej i opozycji
Funkcje: 1. przez pryzmat uregulowań prawnych (płaszczyzna normatywna) - ustawodawstwo, kontrola, kreacja rządu i innych organów państwowych, udział w sądzeniu funkcjonariuszy publicznych
2. przez faktyczne działania polit ( p.empiryczna) USTAWODAWSTWO : zróżnicowane przez zakres kompetencji, w które wyposaża je konstytucja- prawo podejmowania decyzji o określonej mocy prawnej- ustawa ; niezbywalne: prawo uchwalania budżetu , ustalania podatkó w (większość parlamentarna może kształtować wewnętrzna politykę państwa, w Wlk.Bryt.- decyzje większości są niepodważalne i ostateczne; czasem mogą być podważane przez weto władzy wykonawczej- Fr. Wł, Pl, Cz, Słow, Węgry- lub opozycję, która kwestionuje zgodność decyzji z konstytucją- Niem, Austria, Hiszp., państwa Eur. Śr i Wsch.), czasem uchwalanie ustaw jest wyłącznym uprawnieniem parlamentu lub dzielonym z władzą wykonawczą- V rep.Fr)
(…)
… prezydenta- Austria, Bułgaria, Fin, Fr, Gr, N, Pl,Rum, Słowacka, Słowenia, Włochy, Węgry,- parlament może formułować, ale organem rozstrzygającym jest niezawisły sąd - TS-pl,Fin; NTSpr-fr, Sąd konstytucyjny-austria,,Niemcy,; NSA-belgia, SN0rumunia, sady powszechne w Estonii i Łotwie
- klasyczny impeachment- wysuwania oskarżeń i osądzenia prezydenta na Litwie, Rosji i Ukrainie
F. LEGITYMIZACYJNA…
… mogą obradującym osobnoe-cz lub wspólnie
- wybór rzecznika praw obywatelskich - czasem wybierają wszystkich członków sądu konstytucyjnego)pl), konstytucyjnego czasem tylko czesc
- powołują prezesów banków centalnych- Estonia, pl, Rosja, Słowenia, Ukraina - i szefów instytucji kontroli państwowej- Pl. R. Słow, Ukr, Wgr.
F. KONTROLI DZIAŁALNOŚCI INNYCH ORGANÓW PAŃSTWOWYCH- WŁADZY WYKONAWCZEJ:
-minimalistyczne…
… w Radzie Najwyższej na proporezydencką prawicową większość większość antyprezydencką poskomunistyczną mniejszość- odmówiły współpracy i groziło to paraliżem władzy; prezydent do narodu o zgodę rozwiązania parlamentu- co naruszało konstytucję, a Sąd konstytucyjny unieważnił 2 z 6 pytań w referendum- prezydent traktował parlament jako jego zaplecze polityczne, a opozycja jak miejsce ujawniania…
… konstytucje wprowadził 2izbowość, konflikt centrum peryferie separatystyczne
-i.wyższa ma reprezentować różne od niższej interesy
- płaszczyzna strukturalna: izba wyższa mniej liczna niż niższa (wyj. była Wlk.Bryt. do 1999r.-izba Gmin-651, Izba Lordów -1110, T. Blair reforma ustrojowa- I.Lordów-669,trochę więcej)
- kadencja i. wyższej nie musi pokrywać się z kadencją i. niższej-Czechy- senator6, deputowany 4…
… komisji parlamentarnych- im bardziej struktura komisji odpowiada strukturze gabinetu, im bardziej zaangażowane w proces ustawodawczy tym wyższy stopień transformantywny
najsilniejsze są włoskie, Holandia, i Szwecja
najsłabsze brytyjska I.Gmin, Fr. Zgromadzenie Narodowe i irlandzka
w warunkach zagrożenia zewnętrznego wzrasta supremacja gabinetu, który szybciej reaguje na sytuacje i wymusza na parlamencie…
… przez prezydenta; Irlandia- 17 senatorów przez premiera, 3 z Uniwersytetu Irlandii, 3- uniwerek w Dublinie, 43 kolegia elektorskie; Belgia-3 sposoby.- ma to na celu zapewnienie proporcjonalnej reprezentacji trzech wspólnot etnicznych i 3 regionów
* czasem i. wyższa nie pochodzi w wyborów- Bundesrat-delegacje rządów krajowych; Słowenia-22 z samorządów teryt, 18 z korporacji społecznych- reprezentacja funkcjonalna…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)