II. FILOZOFIA SOKRATESA (469-399)
1. Wprowadzenie
Postać Sokratesa jest w dziejach filozofii starożytnej postacią przełomową. Filozofię tę dzielimy na filozofię przed-sokratejską i post-sokratejską. Wszystkie szkoły filozoficzne od początku IV wieku przed Chrystusem do końca starożytności w jakiś sposób zawsze odwoływały się do tego filozofa. Pomimo tego nasze wiadomości o Sokratesie i jego poglądach są bardzo niekompletne. Sam Sokrates niczego nie napisał, ponieważ nie cenił słowa pisanego, a tylko żywą mowę. Jego biografię i poglądy znamy wyłączenie na podstawie źródeł pośrednich, a te - jak się okazuje - są w kilku punktach niezgodne ze sobą. Najbardziej znane źródła pośrednie dotyczące Sokratesa pochodzą od takich autorów starożytnych, jak: Arystofanes, Platon, Arystoteles, Ksenofont, Diogenes Laertios. Na podstawie tych świadectw można z całą pewnością stwierdzić, że istniał ateński filozof imieniem Sokrates, który został stracony w 399 roku. Jednak ocena jego znaczenia i poglądów jest już różna u poszczególnych autorów. Największe znaczenie w historii filozofii przywiązuje się do przekazów Platona, który znał osobiście Sokratesa i był jego uczniem. On też opisał jego proces, skazanie i śmierć. Arystoteles znał Sokratesa już tylko z legendy. Z drugiej strony, świadectwu Platona można zarzucić to, że idealizuje postać swojego nauczyciela lub też to, że wkłada w jego usta swoje własne poglądy. Dzisiaj jest niezmiernie trudno ustalić, co było autentycznym nauczaniem Sokratesa, a co w jego legendzie pochodzi od tych, którzy o nim pisali.
2. Życie Sokratesa
Sokrates urodził się w Atenach w maju 469 roku przed Chrystusem. Jego ojciec był rzeźbiarzem, matka - położną. Zawód matki posłużył potem Sokratesowi do słynnego porównania pracy filozofa, wydobywającego prawdę z człowieka, do pracy położnej. W młodości Sokrates otrzymał wykształcenie w zakresie muzyki, literatury i gimnastyki. Niczego pewnego nie wiemy o filozoficznej edukacji Sokratesa. W owym czasie w Atenach istniały liczne szkoły filozoficzne. Historycy filozofii sądzą, że Sokrates nie był związany na stałe z żadną z nich, a raczej stykał się z wieloma środowiskami filozoficznymi. Sokrates odkrył w sobie zamiłowanie do dyskusji filozoficznych. Według Platona, nie miał on jednak żadnego stałego nauczyciela filozofii, ponieważ nie stać go było na jego opłacenie. W dwudziestym roku życia odbył służbę wojskową. Po powrocie z wojska aż do mniej więcej trzydziestego piątego roku życia Sokrates nie wykonywał żadnego praktycznego zawodu, nie był też politykiem ani nauczycielem. Całe dnie schodziły mu na dysputach z przyjaciółmi, rówieśnikami i młodzieżą. Przełom w życiu dokonał się w trzydziestych latach V wieku, gdy Sokrates miał około trzydziestu pięciu lat. Wtedy to jeden z najbliższych towarzyszy Sokratesa, Chajrefont, udał się do wyroczni w Delfach, której zadał pytanie, czy istnieje człowiek mądrzejszy od Sokratesa. Odpowiedź Pytii delfijskiej mówiła, że Sokrates jest najmądrzejszy ze wszystkich. Sokrates, gdy się dowiedział o tej odpowiedzi, długo nad nią medytował. Zastanawiał się nad tym, czym góruje nad innymi ludźmi. Uznał, że na pewno nie góruje wiedzą (erudycją), gdyż tej nie posiada w takim stopniu jak inni. Na czym mogłaby więc polegać jego mądrość, która przewyższa innych ludzi? Właśnie na tym, że on, Sokrates wie o tym, że nic nie wie. Inni się łudzą tym, że posiadają prawdziwą wiedzę, podczas gdy naprawdę też nic nie wiedzą. A Sokrates ma świadomość własnej niewiedzy - i to jest jego największą mądrością: „Wiem, że nic nie wiem”. Mądrość Sokratesa polega więc na uświadamianiu sobie własnej niewiedzy. Odtąd postanowił, że tą mądrością będzie się dzielił z innymi ludźmi. Za główne swe zadanie życiowe uznał uświadamianie innym pozorności ich rzekomej wiedzy.
(…)
… postanowił, że tą mądrością będzie się dzielił z innymi ludźmi. Za główne swe zadanie życiowe uznał uświadamianie innym pozorności ich rzekomej wiedzy. W 432 roku Sokrates ponownie został powołany do wojska, ponieważ Ateny prowadziły wówczas wojnę z Koryntem i Spartą. Wojny Aten trwały do lat dwudziestych. Sokrates brał udział w kilku walkach. Podkreśla się jego męstwo, a także spokój i opanowanie…
… roku do urzędnika sprawującego nadzór nad sprawami religii i ortodoksji. Było to spowodowane tym, że obowiązująca amnestia zabraniała wytaczania oskarżania ludzi za ich przekonania polityczne. Sokratesa oskarżono zatem o ateizm (lecz nie w dzisiejszym znaczeniu) oraz o psucie młodzieży. Postawiono mu zarzut, że nie uznaje tych bogów, które uznaje państwo, szerzy natomiast kult nowych bogów. W związku…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)