Powieść poetycka: gatunek poezji narracyjnej (wierszowanej) o charakterze synkretycznym, łączący elementy epickie, liryczne (subiektywizacja narracji) i dramatyczne. Fabuła powieści poetyckiej ma konstrukcję fragmentaryczną (często nie respektuje praw chronologii), dużą rolę odgrywa w niej tajemniczość, niedopowiedzenie i nastrój, w jej centrum znajduje się wydarzenie dramatyczne (bądź ciąg skumulowanych wydarzeń tego typu). W powieści poetyckiej dochodzi do redukcji dystansu pomiędzy narratorem a bohaterem (często maską autora), którego los jest nie tylko opowiadany, ale i komentowany, a także pomiędzy narratorem a czytelnikiem - narrator prowadzi z nim dialog, odsłania swoje myśli, uczucia i przeżycia.
Za twórcę gatunku uważa się Waltera Scotta, którego utwory historyczne zyskały na początku XIX wieku dużą popularność.
Najwybitniejsze powieści poetyckie wyszły spod pióra popularyzatora gatunku, Byrona ("Korsarz", "Narzeczona z Abydos", "Oblężenie Koryntu", "Więzień Chillonu"). Wprowadził on do swojej powieści orientalną scenerię oraz charakterystyczny typ bohatera. Tzw. bohater byroniczny ma tajemniczą biografię, jest skłócony ze światem i targany silnymi, gwałtownymi namiętnościami.
Byron pogłębił również liryzm powieści poetyckiej, np. wprowadzając rozbudowane opisy pejzaży.
W polskiej literaturze romantycznej jest wiele utworów inspirowanych powieściami poetyckimi Byrona. Oryginalne teksty tłumaczyli chętnie Odyniec i Adam Mickiewicz. Najlepszym świadectwem popularności utworów Byrona w Polsce, są nawiązujące do nich: "Maria" Antoniego Malczewskiego, "Zamek kaniowski" Seweryna Goszczyńskiego, "Konrad Wallenrod" Adama Mickiewicz oraz "Mnich" , " Jan Bielecki", Arab" i "Lambro" Juliusza Słowackiego
Jednak ostatecznie to George Byron stworzył wzór gatunkowy powieści poetyckiej, w takich utworach jak Giaur , Korsarz , Narzeczona z Abydos , Oblężenie Koryntu , Więzień Chillonu . Zasługi Byrona dla powieści poetyckiej to:
wprowadzenie orientalnej scenerii;
stworzenie nowego typu bohatera: bohater bajroniczny (obdarzony tajemniczą biografią, skłócony ze światem, owładnięty silnymi namiętnościami); intensyfikacja składnika lirycznego w tekście. Cechy gatunkowe powieści poetyckiej: synkretyzm gatunkowy: połączenie elementów epickich i lirycznych;
rozbudowany utwór wierszowany;
fabuła o luźnej, fragmentarycznej kompozycji, nasycona momentami dramatycznymi; obecność luk i zakłóceń chronologicznych, wiele miejsc tajemniczych i niedopowiedzianych;
subiektywizacja opowiadania i opisu;
nikły dystans między narratorem a bohaterem;
obecność zwrotów kierowanych wprost do czytelnika;
narrator oceniający postawę bohatera, obnażający swój emocjonalny stosunek do zdarzeń;
(…)
… „podcinano” państwowe korzenie, trwała polityka „wynarodowienia”. Inteligencja „uciekała” z kraju, by za granicą tworzyć „podwaliny” dla wolności.
Dramat romantyczny - ukształtował się w epoce romantyzmu jako opozycyjny do dramatu antycznego. Nie obowiązywała zasada trzech jedności: miejsca, czasu, akcji (jeden wątek fabularny, brak wątków pobocznych). Kompozycja była raczej luźna - poszczególne sceny nie musiały łączyć się ze sobą. Utwór mógł podejmować rozmaitą problematykę, zarówno poważną, jak i błahą. Taki układ tematyczny mógł występować obok siebie. Łączono kategorie estetyczne: patos z ironią, groteską, tragizm z komizmem, a fantastykę z realizmem. Był to swoisty synkretyzm. Wiązano ponadto konwencje gatunkowe, stylistyczne, dramaturgiczne. Adaptacje sceniczne były przez to trudne w realizacji…
… wstecz, w niższe formy duchowe, nawet wśród ludzi zniszczonych moralnie.
Filozofię genezyjską rozważali w późniejszym czasie: Tadeusz Miciński i Antoni Lange. Zdaniem Micińskiego dzieje ludzkości posiadają swój początek (genezę) w nicości, punkcie ahistorycznym. Antoni Lange natomiast łączył filozofię genezyjską z buddyzmem, rozważając ją pod kątem reinkarnacji, wyłapując analogie między postulatami…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)