Rachunek kosztow w jednostce gospodarczej

,Wykład 7. Rachunek kosztów w jednostce gospodarczej - rachunek kosztów działania.
Rachunek kosztów działań (ang. Activity-Based Costing, w skrócie ABC) jest
systemem rachunku kosztów ukierunkowanym na zarządzanie przedsiębiorstwem w
układzie działań. Koncepcja ta opiera się na założeniu, że procesy gospodarcze realizowane
w przedsiębiorstwie obejmują wiele odrębnych, ale powiązanych ze sobą działań, które są
niezbędne do wytworzenia i sprzedaży produktów. Wymaga to zaangażowania określonych
zasobów, których zużycie lub wykorzystanie w działalności oznacza ponoszenie kosztów. W
rachunku kosztów działań uznaje się, że wykonanie działań przy wytwarzaniu i sprzedaży
produktów jest pierwotną przyczyną ponoszenia kosztów.
Głównym celem rachunku kosztów działań jest dostarczanie informacji na potrzeby
zarządzania przedsiębiorstwem w układzie działań. Chodzi o informacje, które dotyczą
kosztów wykonywania poszczególnych działań, umożliwiające ocenę efektywności procesu
gospodarczego na różnych jego etapach. Wykorzystanie tych informacji powinno umożliwić
wyeliminowanie działań zbędnych, nieprzyczyniających się do wzrostu wartości, oraz
udoskonalenie działań mało efektywnych. co pozwoliłoby uzyskać poprawę osiąganych
wyników.
Rachunek kosztów działań koncentruje się na rozliczaniu kosztów pośrednich, co jest
związane ze zmianami występującymi w ostatnich latach w strukturze kosztów. Obserwuje
się bowiem wzrost udziału kosztów pośrednich w kosztach całkowitych, przy jednoczesnym
spadku udziału kosztów bezpośrednich. Taka tendencja jest związana z przemianami
zachodzącymi w procesach gospodarczych przedsiębiorstwa, takimi jak: postępująca
automatyzacja procesów produkcyjnych, wzrost znaczenia procesów wspomagających
podstawowe
procesy
gospodarcze
oraz
wprowadzanie
elastycznych
systemów
produkcyjnych, wymuszane działaniem konkurencji.
Rachunek kosztów działań jest systemem skomplikowanym, którego wdrożenie i
funkcjonowanie wymaga ponoszenia wysokich nakładów. Dlatego rachunek ten jest
efektywnym
instrumentem
zarządzania
w
przedsiębiorstwach
uwarunkowaniach ponoszenia kosztów. Według autorów tej koncepcji
o
określonych
amerykańskich
uczonych Kaplana i Coopera, podejmując decyzję o wprowadzeniu rachunku kosztów działań
do przedsiębiorstwa, należy się kierować dwiema zasadami:
1) zasadą wysokich kosztów pośrednich, zgodnie z którą rachunek kosztów działań warto
wdrażać przede wszystkim w tych przedsiębiorstwach, w których udział kosztów pośrednich
1
oraz kosztów działalności pomocniczej w kosztach całkowitych jest wysoki i wykazuje
tendencję wzrostową,
2) zasadą dużej różnorodności, sugerującą wdrażanie rachunku kosztów działań w tych
przedsiębiorstwach, w których jest duża różnorodność działalności pod względem
zróżnicowania asortymentowego produkcji, realizowanych procesów gospodarczych oraz
klientów przedsiębiorstwa.
Zasady te wynikają z podstawowego przedmiotu zainteresowań rachunku kosztów
działań, jakim są koszty działań wspomagających procesy wytwarzania i sprzedaży
produktów. W ostatnich latach obserwuje się wyraźny wzrost znaczenia tych procesów w
działalności przedsiębiorstw.
Sednem rachunku kosztów działań jest identyfikacja czynników determinujących
poziom pośrednich kosztów działalności oraz ustalenie zależności tych kosztów od
określonych parametrów działalności przedsiębiorstwa. Dlatego w rachunku kosztów ABC
szczególną uwagę zwraca się na odpowiedni sposób grupowania i pomiaru kosztów
pośrednich oraz ich rozliczania na produkty. W rachunku tym odchodzi się od uproszczonego
rozliczania kosztów pośrednich między produkty na podstawie jednego, umownie przyjętego
klucza rozliczeniowego, stosuje się natomiast większą liczbę bardziej zróżnicowanych kluczy
rozliczeniowych. Przy tym w rachunku kosztów działań koszty pośrednie są grupowane
według działań, które traktuje się jako przyczyny ponoszenia tych kosztów, a nie według
miejsc powstawania, jak to się czyni tradycyjnie. Takie podejście do kosztów pośrednich
umożliwia wykazywanie tych kosztów z większą szczegółowością oraz bardziej precyzyjną
ich alokację między produkty.
W rachunku kosztów działań stosuje się odmienne podejście kosztów pośrednich. Jeśli chodzi
o koszty bezpośrednie, to podobnie jak w tradycyjnym rachunku kosztów są one wprost
odnoszone na poszczególne produkty z uwzględnieniem wielkości zużycia zasobów przy
wytwarzaniu tych produktów. Koszty pośrednie natomiast są grupowane wstępnie według
działań z uwzględnieniem ilości zasobów zużywanych do wykonania poszczególnych działań.
Następnie koszty pośrednie zgrupowane w przekroju działań są rozliczane na produkty na
podstawie kluczy rozliczeniowych powiązanych z wielkością wykonanych działań. Jest to
zasadnicza różnica w porównaniu z tradycyjnym systemem rachunku kosztów, w którym
koszty pośrednie są grupowane według miejsc ich powstawania, a następnie są rozliczane na
produkty na podstawie umownych kluczy rozliczeniowych.
2
Praktyczne
zastosowanie
przedsiębiorstwa
wymaga
rachunku
kosztów
wykonania
działań
odpowiednich
w
prac
warunkach
konkretnego,
dostosowawczych.
Do
najważniejszych z nich należy zaliczyć:
•
właściwą identyfikację szczegółowych działań składających się na realizowany w
przedsiębiorstwie proces gospodarczy;
•
dobór odpowiednich nośników kosztów zasobów i nośników kosztów działań,
odgrywających rolę kluczy rozliczeniowych kosztów;
• dostosowanie systemu ewidencyjnego rachunku kosztów do grupowania kosztów według
działań;
•
wdrożenie odpowiedniego systemu komputerowego, umożliwiającego prowadzenie
automatycznej ewidencji w układzie działań.
Bardzo ważne w rachunku ABC jest właściwa identyfikacji działań oraz dobór kluczy
rozliczeniowych. Właściwe rozwiązanie tych problemów przesądza o efektywności rachunku
kosztów działań. Organizacja ewidencji kosztów według działań wspomaganej komputerowo
jest problemem o charakterze technicznym.
Identyfikacja działań i nośników kosztów
Podstawowe w rachunku kosztów działań są pojęcia procesów i działań. Głównym
problemem związanym z wdrożeniem rachunku tych kosztów jest bowiem identyfikacja
szczegółowych działań składających się na realizowane w przedsiębiorstwie procesy
gospodarcze. Aby dokonać tej identyfikacji, należy określić strukturę i sekwencję procesów
gospodarczych przedsiębiorstwa oraz działań wykonywanych w obrębie tych procesów.
Proces oznacza ciągłe i regularne działanie lub też sekwencję następujących po sobie
działań, które są wykonywane w określony sposób dla osiągnięcia określonego rezultatu.
Tak więc procesem może być stałe działanie lub seria następujących po sobie działań.
Prowadzenie działalności przedsiębiorstwa jest związane z realizacją wielu procesów
gospodarczych, o różnym charakterze, co powoduje konieczność ich klasyfikacji. Na potrzeby
rachunku kosztów działań ważna jest klasyfikacja procesów ze względu na ich znaczenie dla
działań przedsiębiorstwa. Na podstawie tego kryterium wyróżnia się dwa rodzaje procesów:
1) procesy podstawowe, które są bezpośrednio związane z produktami przedsiębiorstwa,
obejmujące czynności dotyczące wytwarzania i sprzedaży produktów,
2) procesy pomocnicze, które są podejmowane dla wspierania procesów podstawowych.
W rachunku kosztów działań szczególną uwagę zwraca się na procesy pomocnicze, które
wspierają realizację procesów bezpośrednio produkcyjnych. Procesy te traktuje się bowiem
jako przyczyny ponoszenia kosztów pośrednich.
3
Działaniami są wyodrębnione części procesów gospodarczych, które obejmują powiązane ze
sobą czynności lub zdarzenia, niezbędne do wytworzenia i sprzedaży produktów. Warunkiem
uznania zespołu czynności lub zdarzeń za działania traktowane jako obiekty odniesienia
kosztów jest ich powtarzalność oraz, możliwość sprawowania kontroli nad przebiegiem
poszczególnych działań i zdarzeń. Chodzi przy tym o możliwość oddziaływania na poziom
kosztów poszczególnych działań.
Działania
wykonywane
w
związku
z
realizacją
procesów
gospodarczych
przedsiębiorstwa mogą być bardzo różnorodne. Poprawna specyfikacja działań wymaga
przeprowadzenia ich klasyfikacji. Na potrzeby rachunku kosztów działań przeprowadza się
klasyfikację działań ze względu na hierarchiczne uporządkowanie obiektów odniesienia
kosztów. Stosując to kryterium, wyróżnia się cztery rodzaje działań:
1) działania dotyczące pojedynczych produktów,
2) działania dotyczące partii produktów,
3) działania dotyczące asortymentu produktów,
4) działania dotyczące całego przedsiębiorstwa.
Działania dotyczące pojedynczych produktów są to te wszystkie działania, które
muszą być wykonane, aby wytworzyć każdą jednostkę produktu (wyrobu lub usługi). Liczba
działań, które należy wykonać na poziomie jednostki produktu, jest zależna od ilości
produkcji, przy czym przyjmuje się, że jest to zależność proporcjonalna. Do działań na
poziomie jednostki produktu można zaliczyć: zużycie materiałów bezpośrednich, robociznę
bezpośrednią, zużycie energii technologicznej, utrzymanie maszyn i urządzeń produkcyjnych.
Koszty tych działań są bezpośrednio związane z wykonywaniem określonych produktów,
dlatego nie ma problemu z rozliczeniem tych kosztów między produkty.
Działania dotyczące partii produktów obejmują te wszystkie działania, które muszą
być wykonane każdorazowo przy wytwarzaniu nowej partii (serii) produktów. Liczba tych
działań nie zależy od liczby produktów wykonywanych w ramach partii, lecz od liczby
wykonywanych partii. Do działań na poziomie partii produktów zalicza się przede wszystkim:
przygotowanie produkcji, transport wewnętrzny materiałów, nadzór, przyjmowanie zamówień
od klientów. Koszty działań na poziomie partii produktów są kosztami pośrednimi, które
powinny być rozliczone między produkty.
Działania dotyczące asortymentu produktów są to wszystkie działania związane z
wykonaniem poszczególnych rodzajów produktów. Działania na poziomie asortymentu
produktów są podejmowane dla utrzymania produkcji i sprzedaży pokreślonego asortymentu
produktów. Liczba tych działań nie zależy od wielkości produkcji ani od liczby serii, w
4
których produkt jest wytwarzany, lecz od liczby wytwarzanych asortymentów produktów.
Przykładami działań na poziomie asortymentów produktów mogą być: opracowanie
dokumentacji technicznej produktów, obsługa techniczna produkcji asortymentu, dokonanie
udoskonaleń produktów, wprowadzenie zmian w technologii wytwarzania. Podobny charakter
mają działania na poziomie linii produkcyjnej. Koszty działań podejmowanych na poziomie
asortymentu produktów mają charakter kosztów pośrednich i powinny być w odpowiedni
sposób rozliczane na poszczególne asortymenty.
Działania dotyczące całego przedsiębiorstwa obejmują te wszystkie działania, które
są wykonywane dla zapewnienia funkcjonowania przedsiębiorstwa jako całości. Działania te
nie mają związku z realizowanymi procesami produkcyjnymi, dlatego ich wykonywanie nie
zależy bezpośrednio ani od wielkości produkcji, ani od liczby uruchomionych partii
produktów, ani od liczby asortymentów produktów. Typowymi działaniami na poziomie
całego przedsiębiorstwa są działania związane z zarządzaniem przedsiębiorstwem oraz
utrzymaniem obiektów zapewniających funkcjonowanie całego przedsiębiorstwa. Koszty
działań dotyczących całego przedsiębiorstwa mają charakter kosztów nieprodukcyjnych,
wspólnych dla różnych produktów. Ze względu na obowiązujące zasady wyceny produktów
na poziomie kosztu wytworzenia nie jest wymagane rozliczanie tych kosztów między
poszczególne produkty. Jednak do celów decyzyjnych, gdy niezbędne są informacje
dotyczące
poziomu
jednostkowych
kosztów
własnych
produktów,
także
koszty
nieprodukcyjne mogą być rozliczane między wytworzone produkty.
Wyodrębnione działania nie stanowią odrębnych, niepowiązanych ze sobą elementów
działalności przedsiębiorstwa. Działania są ze sobą powiązane i występują w logicznej
kolejności. Każde bieżące działanie następuje po działaniach wcześniejszych. Działanie
poprzednie stanowi zasilanie działania bieżącego. Z kolei działanie bieżące stwarza warunki
do realizacji działania następującego po nim. Nie można podać jednej, uniwersalnej
specyfikacji procesów i działań, która mogłaby być odniesiona do wszystkich
przedsiębiorstw. Przedsiębiorstwa różnych sektorów zajmują się bowiem odmienną
działalnością. Ponadto w przedsiębiorstwach należących do danego sektora może być
niejednakowa struktura realizowanych procesów gospodarczych. Ta odmienność może być
spowodowana przyjętą strukturą organizacyjną, stosowaną technologią wytwarzania,
sposobem zaopatrzenia i dystrybucji itp.
W tabeli 15przedstawiono przykładową specyfikację procesów i działań w obrębie procesów
w przedsiębiorstwie produkcyjnym.
Tabela 15. Specyfikacja procesów i działań
5
Procesy
Działania
Gospodarka materiałowa
-zaopatrzenie w materiały
-magazynowanie
-przygotowanie produkcji
-obsługa techniczna produkcji
-kontrola produkcji
-magazynowanie produktów
-procedury sprzedaży
-obsługa klientów
-zmiany konstrukcyjne produktów
Produkcja
Zbyt
Doskonalenie produktów
W rachunku kosztów działań uznaje się, że wykonanie poszczególnych działań wymaga
zaangażowania odpowiednich zasobów. Zasobami są nazywane wszelkie środki
gospodarcze wykorzystywane lub zużywane podczas wykonywania działań. W
szczególności zasobami mogą być:
• pracownicy,
• materiały,
• maszyny i urządzenia,
• środki transportu,
• hale produkcyjne,
• magazyny,
• budynki,
• nośniki energii.
Poszczególne zasoby powinny być przyporządkowane do określonych działań, przy których
wykonywaniu są zaangażowane. To przyporządkowanie zasobów do działań odbywa się z
wykorzystaniem nośników - jednostek kosztów zasobów. Nośniki kosztów zasobów są
miarami ilości zasobów stosowanych lub zużywanych przy wykonywaniu poszczególnych
działań. Powinny to być wielkości najbardziej adekwatne do skali zaangażowania zasobów
przy wykonywaniu różnych działań.
Przykładową specyfikację nośników wybranych zasobów w przedsiębiorstwie produkcyjnym
przedstawia poniższa tabela 16.
Tabela 16. Nośniki kosztów zasobów- jednostki działań
Zasoby
Nośniki kosztów zasobów
Pracownicy
- liczba pracowników wykonujących
działania
- czas wykonywania działań przez
pracowników
liczba
wykorzystywanych
maszyn
(urządzeń)
Maszyny i urządzenia
6
- czas pracy maszyn (urządzeń)
Środki transportu
- liczba zaangażowanych środków transportu
- liczba przejechanych kilometrów
- ilość przewiezionych dóbr
- czas przewozu
Magazyny
- powierzchnie wykorzystanych magazynów
- czas magazynowania
Energia
- ilość zaangażowanych nośników energii
- moc nośników energii
Drugim rodzajem nośników kosztów w systemie rachunku kosztów działań są nośniki
kosztów działań. Są nimi nazywane parametry produktów, które kreują zapotrzebowanie
produktów na działania. Parametry te są traktowane jako miary wielkości działań, wykazujące
związek z poziomem kosztów ponoszonych na wykonywanie działań przy wytwarzaniu i
sprzedaży produktów.
Nośniki kosztów działań odzwierciedlają zapotrzebowanie poszczególnych produktów na
określone działania. Najczęściej jako nośniki kosztów działań traktuje się następujące miary
wielkości działań:
• liczbę wykonywanych działań,
• czas wykonywania działań,
• ilość zasobów zaangażowanych przy wykonywaniu działań,
• wartość działań.
Przykładową specyfikację nośników kosztów działań dla wybranych działań przedstawia
poniższa tabela 17.
Tabela 17. Nośniki (jednostki pomiaru ) kosztów działań
Działania
Miary wielkości działań
Zaopatrzenie w materiały
-liczba zamówień
-liczba dostaw
- liczba faktur
- czas transportu
- ilość materiałów przyjętych
- ilość materiałów wydanych
- czas magazynowania materiałów
- liczba cykli produkcyjnych
- liczba partii produktów
- liczba zleceń produkcyjnych
- czas trwania przygotowania
- liczba kontroli
- czas trwania kontroli
- liczba ustawień maszyn
- czas pracy maszyn
- czas trwania obsługi
- liczba konserwacji
Magazynowanie materiałów
Przygotowanie techniczne produkcji
Kontrola produkcji
Obsługa techniczna produkcji
Konserwacja maszyn
7
- czas trwania konserwacji
Magazynowanie produktów
- ilość produktów przyjętych
- ilość produktów wydanych
- czas magazynowania produktów
Sprzedaż produktów
- liczba zamówień od klientów
- liczba wysyłek produktów
- liczba faktur
- czas transportu do klientów
Obsługa klientów
- liczba klientów
- czas obsługi
- czas przejazdu do klienta
Zmiany konstrukcyjne produktów
- liczba dokonanych zmian
- czas dokonywania zmian
Liczba miar przyjętych za nośniki kosztów danego działania może być różna. Możliwe
jest zastosowanie jednego nośnika kosztów działań, który został uznany za główny czynnik
decydujący o poziomie kosztów działań. W innych zaś przypadkach do pomiaru wielkości
jednego działania może być zastosowanych kilka nośników kosztów działań, uznanych za
najważniejsze czynniki wpływające na poziom tych kosztów. Liczba przyjętych nośników
kosztów działań zależy w dużym stopniu od charakteru działalności przedsiębiorstwa oraz
specyfiki procesu produkcyjnego. Przy określaniu nośników kosztów działań należy ponadto
wziąć pod uwagę możliwość dokonania pomiarów wartości tych parametrów.
Nośniki kosztów działań są najważniejszym elementem rachunku kosztów działań.
Odgrywają one bowiem rolę kluczy rozliczeniowych drugiego rodzaju. Na podstawie tych
kluczy przeprowadza się alokację kosztów działań między te wszystkie produkty, dla których
odpowiednie działania były wykonywane. Chodzi tu mianowicie o rozliczenie kosztów
pośrednich produktów, które wstępnie zostały zgrupowane według działań.
Kalkulacja kosztów działań
Specyfika rachunku kosztów działań polega między innymi na tym, że koszty
pośrednie są grupowane wstępnie w przekroju działań składających się na realizowany w
przedsiębiorstwie proces gospodarczy. Przy tym pomiar kosztów poszczególnych działań
odbywa się z uwzględnieniem wielkości zużycia określonych zasobów. w związku z
wykonywaniem tych działań. Należy tu zatem szczegółowo wyspecyfikować te wszystkie
pozycje kosztów, które obciążają poszczególne działania. Przypisanie kosztów pośrednich do
poszczególnych działań odbywa się w odniesieniu do danego poziomu działań.
Ze względu na możliwość jednoznacznego przyporządkowania kosztów zaangażowania
poszczególnych zasobów do określonych działań można wyróżnić dwie kategorie kosztów
działań:
1) koszty bezpośrednie działań,
8
2) koszty pośrednie działań.
Koszty bezpośrednie działań są kosztami zaangażowania zasobów przy wykonywaniu ściśle
określonych działań. Są one traktowane jako. koszty indywidualnych działań, dlatego są
wprost przypisywane do poszczególnych działań.
Koszty pośrednie działań są natomiast kosztami zaangażowania zasobów przy
wykonywaniu różnych działań. Są to zatem koszty wspólne dla wielu działań, rozliczane
między odrębne działania na podstawie kluczy rozliczeniowych pierwszego rodzaju, którymi
są nośniki kosztów zasobów.
Aby dokonać rozliczenia kosztów pośrednich działań między poszczególne działania,
ustala się wskaźnik narzutu kosztów pośrednich działań, który wyraża się wzorem:
wskaźnik narzutu
kosztów pośrednich działań
gdzie:
Kpd
Nkz
WNKpd - wskaźnik narzutu kosztów pośrednich działań,
Kpd - koszty pośrednie działań podlegające rozliczeniu,
Nkz - klucz rozliczeniowy pierwszego rodzaju (nośnik kosztów zasobów).
Wartość wskaźnika WNKpd informuje o tym, jaka kwota kosztów pośrednich działań
przypada na jednostkę klucza rozliczeniowego pierwszego rodzaju (nośnika kosztów
zasobów).
Koszty pośrednie przypadające na poszczególne działania są ustalane na podstawie
następującego wzoru:
Kpdj= WNKpd x Nkzj
(j = l, 2, ..., m),
(9.2)
gdzie:
Kpdj - narzut kosztów pośrednich na działanie
WNKpd -wartość klucza rozliczeniowego pierwszego rodzaju dla działania j,
m- liczba wyodrębnionych działań.
Wielkość Kpdj określa koszty pośrednie przypadające na poszczególne działania.
Całkowite koszty poszczególnych działań Kdj mogą być przedstawione jako suma kosztów
bezpośrednich i kosztów pośrednich:
dj = Kbdj + Kpdj
(j = l, 2, ..., m),
gdzie:
Kdj - koszty całkowite działania j,
Kbdj- koszty bezpośrednie działania j,
Kpdj -koszty pośrednie działania j.
9
Mając całkowite koszty poszczególnych działań, można ustalić jednostkowej koszty działań
zgodnie ze wzorem:
Jednostkowe koszty działań -kdj
Kdj
Nkd
(j= 1,2, .... m),
kdj - koszt jednostkowy działania j,
Nkd - klucz rozliczeniowy drugiego rodzaju (nośnik kosztów działań).
Wielkość kdj informuje o tym, jaka kwota kosztów pośrednich przypada na
jednostkę klucza rozliczeniowego drugiego rodzaju (nośnika kosztów działań).
Zakład Przedsiębiorstwo produkcyjne zajmuje się wytwarzaniem i sprzedażą dwóch
asortymentów wyrobów, oznaczonych jako A i B. Przy wytwarzaniu tych wyrobów są
wykonywane cztery następujące działania:
1) zaopatrzenie w materiały,
2) przygotowanie produkcji,
3) obsługa produkcji,
4) kontrola produkcji.
Za nośnik kosztów zasobów zaangażowanych przy wykonywaniu wymienionych działań
przyjęto liczbę pracowników wykonujących działania.
Koszty bezpośrednie poszczególnych działań oraz liczba pracowników zaangażowanych przy
wykonywaniu tych działań przedstawia tabela 18.
Tabela 18. Parametry działań
Działania
Zaopatrzenie w materiał
Koszty bezpośrednie
działań (zł)
11000
Nośniki
kosztów zasobów (osoby)
2
Przygotowanie produkcji
9000
2
Obsługa produkcji
10000
3
Kontrola produkcji
10000
1
Razem
40000
8
Koszty pośrednie, wspólne dla wszystkich działań, poniesione w ciągu okresu wynoszą
16 000 zł.
W charakterze nośników kosztów poszczególnych działań zostały wykorzystane następujące
parametry wykonywanych działań:
1) zaopatrzenie w materiały - liczba dostaw,
2) przygotowanie produkcji - czas trwania przygotowania,
3) obsługa produkcji - liczba ustawień maszyn,
10
4) kontrola produkcji -liczba kontroli.
Liczby poszczególnych nośników kosztów działań dla wytwarzanych wyrobów są podane w
tabeli 19.
Tabela 19. Nośniki kosztów działań
Nośniki kosztów działań
Wyrób A
Wyrób B
Razem
Liczba dostaw
20
30
50
Czas trwania przygotowania
100
160
260
Liczba ustawień maszyn
40
60
100
Liczba kontroli
20
40
60
Na podstawie podanych informacji przeprowadzić kalkulację kosztów jednostkowych
poszczególnych działań.
Aby ustalić całkowite koszty poszczególnych działań, należy najpierw rozliczyć koszty
pośrednie działań na działania wykonywane przy wytwarzaniu wyrobów. W tym celu oblicza
się wskaźnik narzutu kosztów pośrednich działań:
wskaźnik narzutu
Kpd
16 000
2000 zł na osobę
=
kosztów pośrednich działań
Nkz
8
Wartość ta oznacza, że na jednego pracownika zaangażowanego przy wykonywaniu działań
przypada kwota 2000 zł kosztów pośrednich, wspólnych dla wszystkich działań.
Następnie oblicza się narzut kosztów pośrednich przypadający na poszczególne działania:
• zaopatrzenie w materiały: 2x2000 = 4000 zł,
• przygotowanie produkcji: 2x2000 = 4000 zł,
• obsługa produkcji:
3x2000 = 6000 zł,
• kontrola produkcji:
lx2000 = 2000 zł.
Całkowite koszty działań,
w rozbiciu na koszty bezpośrednie i koszty pośrednie,
przedstawia tabela 20.
Tabela 20. Całkowite koszty działań
Nośniki kosztów działań
zaopatrzenie w materiały
Koszty bezpośrednie Koszty pośrednie
działań
działań
11000
4000
Koszty całkowite
działań
15000
przygotowanie produkcji
9000
4000
13000
obsługa produkcji
10000
6000
16000
kontrola produkcji
10000
2000
1200
Razem
40000
16000
56000
11
Następnie ustala się jednostkowe koszty poszczególnych działań, które zostały
obliczone przez podzielenie całkowitych kosztów działań przez liczbę wykonywanych
działań.
Tabela 21. Kalkulacja jednostkowych kosztów działań
Nośniki kosztów działań
zaopatrzenie w materiały
Koszty całkowite
działań
15000
Liczba wykonywanych
działań
50
Jednostkowe
koszty działań
300
przygotowanie produkcji
13000
260
50
obsługa produkcji
16000
100
160
kontrola produkcji
1200
60
200
Razem
56000
12
... zobacz całą notatkę