Fragment notatki:
Prof. Maria Bijak – Kaszuba
Gospodarka światowa
Wykład XIII - Migracje
Migracja – zmiana miejsca zamieszkania migranta uwarunkowana różnymi przyczynami. W zależności od miejsca
pierwotnego i docelowego rozróżnia się migrację lokalną, regionalną, międzynarodową.
Międzynarodowa migracja może być uwarunkowana przyczynami:
ekonomicznymi – poszukiwaniem pracy lub dążeniem do zmiany warunków pracy (migracja zarobkowa).
pozaekonomicznymi tj. zdobywaniem wykształcenia (studenci zagraniczni), względami humanitarnymi (osoby migrujące
w ramach łączenia rodzin), względami politycznymi (osoby ubiegające się o azyl polityczny).
Z uwagi na czas trwania mn migracja może przybrać charakter trwały (osiedleńczy) lub okresowy.
Współczesna migracja międzynarodowa powstaje pod wpływem globalizacji, która sprzyja:
wzrostowi mobilności przestrzennej różnych grup ludności.
zwiększaniu zasięgu terytorialnego migracji.
upowszechnianiu się nowych rodzajów migracji międzynarodowej: migracji osób z wysokimi kwalifikacjami
zawodowymi, pracowników KTN, migracji osób w wieku emerytalnym, nowych form migracji młodzieży.
feminizacja strumieni migracyjnych
Interpretacja teoretyczna międzynarodowej migracji zarobkowej:
Neoklasyczna teoria ekonomii - międzynarodowa migracja jest postrzegana jako środek przywracania równowagi na rynkach
pracy poszczególnych państw. Kierunek migracji jest określony przez różnice w dochodach realnych między krajami. Praca
przepływa tam, gdzie może liczyć na wyższe wynagrodzenie realne. Efektem tego jest tendencja do wyrównywania dochodów
realnych między państwami oraz poprawa alokacji zasobów w skali międzynarodowej.
Zmodyfikowane wersje teorii neoklasycznej
Wariant I: Oprócz różnic w dochodach realnych uwzględnia się także wielkość zatrudnienia. Migracja nastąpi, gdy
iloczyn jednostkowego dochodu realnego i wielkości zatrudnienia będzie większy niż w kraju emigracji.
Wariant II: Opiera się na założeniu, że decyzję dotyczącą migracji podejmuje się jako decyzję dotyczącą inwestycji
(inwestycje w kapitał ludzki). Według tej interpretacji decyzja o emigracji z jednego kraju do drugiego będzie
efektem porównania korzyści z tytułu zmiany kraju (wzrost wartości życiowych zarobków) z kosztami i ryzykiem
związanym z emigracją. Pracownik migruje, jeżeli korzyść netto jest dodatnia.
Interpretacja teoretyczna międzynarodowej migracji zarobkowej:
Teoria skumulowanej przyczynowości D. S. Massey’a
1. Źródłem znaczącej części współczesnej migracji są transformacje społeczne, ekonomiczne i polityczne, polegające na
tworzeniu się struktur kapitalistycznych w społeczeństwach, w których zasięg rynku i instytucji rynkowych jest niewielki
i gdzie ludność utrzymuje się z gospodarki naturalnej.
2. Wprowadzanie instytucji rynkowych i kapitałochłonnych technik produkcji rozsadza istniejące układy społeczne i
ekonomiczne oraz podkopuje zwyczajowe źródła utrzymania ludzkości. Wytwarza się mobilna zbiorowość ludzi aktywnie
poszukujących pracy w celu zapewnienia sobie i rodzinie trwałego źródła utrzymania.
3. Podstawowym sposobem zapewnienia sobie trwałego źródła utrzymania przez „wyrugowaną” ludność staje się sprzedaż
własnej siły roboczej na wyłaniających się rynkach lokalnych lub regionalnych, a także na międzynarodowym rynku pracy.
O kierunkach geograficznej migracji decyduje przede wszystkim zróżnicowanie wynagrodzeń.
4. Stawki płac są oczywiście wyższe za granicą, w bardziej rozwiniętych gospodarkach, co skłania znaczną część
potencjalnych migrantów do wykorzystania migracji międzynarodowej jako elementu strategii pracowniczej.
5. Międzynarodowa dywersyfikacja stawek płac nie jest jednak najważniejszym czynnikiem motywującym do migracji.
Podstawową rolę odgrywa strategia adaptacyjna gospodarstw domowych, zmierzająca do minimalizacji ryzyka, na jakie
narażona jest jednostka w warunkach zmiany (transformacji). Teoria nowej ekonomii migracji pracy dowodzi, że
strategia adaptacyjna gospodarstw domowych polega na dywersyfikacji źródeł dochodów swoich członków po to, aby
zniwelować skutki skrajnej niedoskonałości funkcjonowania rynków – np. rynku kredytowego, czy rynku ubezpieczeń.
Gospodarstwo domowe wyznacza zatem jednego ze swoich członków do pracy za granicą pomagając mu w
zorganizowaniu migracji i finansując ją.
6. Zgodnie z NELM, podmiot ekonomiczny migruje za granicę tymczasowo, w celu repatriowania zarobków, co odbywa się
w formie regularnych przelewów lub jednorazowego transferu sumy oszczędności. Tego typu przekazy są formą spłaty
zobowiązania zaciągniętego przez migranta wobec gospodarstwa domowego. Dzięki przekazom pozostali członkowie
7. gospodarstwa mają większe możliwości adoptowania się do zmieniającego się otoczenia rynkowego, mogą np.
dofinansować swoją działalność gospodarczą lub dokonać inwestycji w kapitał ludzki.
8. Wskutek wzrostu konkurencji międzynarodowej rynek pracy w gospodarkach najbardziej zaawansowanych staje się
dualny rynek pracy (tzn. podzielony na segmenty wyższe i niższe). Niższe segmenty rynku pracy, oferujące relatywnie
niskie płace i niski standard bezpieczeństwa socjalnego tworzą strukturalny popyt na pracę imigrantów. Pracownicy
rodzimi unikają zatrudnienia w tych segmentach, ponieważ w razie bezrobocia mogą skorzystać ze stosunkowo
Prof. Maria Bijak – Kaszuba
Gospodarka światowa
Wykład XIII - Migracje
wysokiego zasiłku, a przy tym traktują prace w segmentach niższych jako podrzędną i związaną z marginalizacją
społeczną.
9. Aktywnym czynnikiem zatrudnienia w segmentach niższych są pracodawcy (lub ich agenci) natrafiający na barierę
wewnętrznej podaży pracy. Inicjują oni napływ imigrantów za pomocą mniej lub bardziej formalnego werbunku często
wykorzystując do tego instytucje państwa. Pośrednicy werbujący do pracy za granica ograniczają ryzyko, na jakie naraża
się migrujący pracownik, ponieważ gwarantują mu: możliwość odbycia migracji wraz z osobami pochodzącymi z tego
samego otoczenia, zakwaterowanie i uzyskanie określonego poziomu wynagrodzenia, a niekiedy nawet możliwość
otrzymania wsparcia w kraju docelowym np. zasiłek lub pożyczka na zagospodarowanie się.
10. Proces migracyjny sprzyja tworzeniu się migracyjnego kapitału społecznego w postaci sieci powiązań interpersonalnych,
które przyczyniają się do redukcji ekonomicznych i pozaekonom. kosztów migracji. Z tego powodu po pewnym czasie
werbunek pracowników okazuje się zbędny, ponieważ taniej i szybciej działają sieci powiązań interpersonalnych.
Następuje dalszy napływ pracowników z zagranicy w postaci tzw. łańcucha migracyjnego, który sam się napędza.
Główne kierunki migracji zarobkowych:
1. Ameryka Północna (USA oraz Kanada)
2. Europejski Obszar Gospodarczy + Szwajcaria
3. Arabskie kraje Zatoki Perskiej
4. Azja Południowowschodnia oraz Australia
Skutki migracji dla krajów pochodzenia (emigracji)
Skutki makroekonomiczne:
zmniejszenie zasobów pracy na krajowym rynku ⇒ spadek bezrobocia ⇒ spadek wydatków budżetowych na zasiłki,
możliwy wzrost płac pracowników, którzy pozostali w kraju.
w przypadku emigracji pracowników wysokowykwalifikowanych, utrata kapitału ludzkiego ⇒ ograniczenie możliwości
rozwoju ekonomicznego, uszczuplenie bazy podatkowej kraju.
dochody przekazywane do kraju pochodzenia przez imigrantów ⇒ możliwy wzrost konsumpcji i/lub wzrost inwestycji,
zmiany cywilizacyjne, także aprecjacja waluty krajowej (ze wszystkimi pozytywnymi i negatywnymi skutkami).
przy znaczącej i skoncentrowanej emigracji możliwy jest wzrost popytu na eksport kraju pochodzenia, zwłaszcza w
kategorii dóbr konsumpcyjnych.
w przypadku reemigracji możliwy wzrost kapitału ludzkiego
Skutki migracji dla krajów przyjmujących (imigracji)
1. Skutki makroekonomiczne:
wzrost zasobów pracy ⇒ wzrost całkowitego dochodu pod pewnymi warunkami ⇒ wzrost dochodu per capita.
zwiększone wydatki państwa na edukację, opiekę zdrowotną, medyczną i pomoc socjalną (zwłaszcza w przypadku osób
słabo wykształconych i niezamożnych), a także zwiększone koszty adaptacji imigrantów z różnych kultur do życia w
jednym społeczeństwie. W/w wydatki są w różnym stopniu rekompensowane przez wpływy z opodatkowania
imigrantów.
wpływ na dynamikę demograficzną ⇒ przeciwdziałanie spadkowi liczby ludności w krajach rozwiniętych.
2.
Skutki lokalne:
proces koncentracji przestrzennej imigrantów w największych miastach w państwach docelowych ⇒ wielokulturowy
charakter tych miast
proces koncentracji przestrzennej imigrantów w określonych miejscach wielkich miast ⇒ wydzielenie się dzielnic
etnicznych.
tworzenie przez imigrantów etnicznych enklaw gospodarczych. Tworzą je grupy migrantów skoncentrowane
przestrzennie, które organizują miejsca pracy dla członków własnej grupy etnicznej, a z czasem także dla pozostałych
członków społeczności lokalnej.
tworzenie przez imigrantów etnicznych nisz gospodarczych, polegających na zmonopolizowaniu określonego typu
produkcji lub usług przez daną grupę etniczną
Rola diaspor w biznesie międzynarodowym:
Współczesne diaspory zmieniają sposób prowadzenia biznesu międzynarodowego ponieważ:
1. Są znaczeni większe niż w przeszłości (ok. 215 mln migrantów w pierwszym pokoleniu w 2010 r.)
2. W dobie Internetu migranci pozostają w kontakcie z miejscami swojego pochodzenia.
Diaspory mają trzy cechy ważne dla biznesu:
przyśpieszają przepływ informacji przez granice
Prof. Maria Bijak – Kaszuba
Gospodarka światowa
Wykład XIII - Migracje
umożliwiają tworzenie nieformalnych sieci opartych na zaufaniu i sensie przynależności
ułatwiają międzynarodowy handel i przepływ kapitału w ramach grup etnicznych i między tymi grupami.
Międzynarodowa migracja miejsc pracy polega na tworzeniu przez kapitał zagraniczny miejsc pracy tam, gdzie dostępna jest
względnie tania praca. Odbywa się to poprzez BIZ lub przez outsourcing, tzn. zlecenie niezależnej firmie zagranicznej
wykonywania określonych dóbr lub usług.
Międzynarodowa migracja miejsc pracy z krajów rozwiniętych do rozwijających się nie musi zmieniać poziomu zatrudnienia
gospodarek rozwiniętych, natomiast zawsze prowadzą do zmiany struktury zatrudnienia w tych krajach. Kierunek
międzynarodowej migracji miejsc pracy zwykle jest przeciwny do kierunku migracji pracy.
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)